 |
| Στο εργαστήριο της Ζωής Νικητάκη |
Αναγνώστες του ΘΕΑΤΡΟΥ, η -νεράιδα- Ζωή Νικητάκη!
Σεπτέμβρης 2013
 |
| Η Ζωή Νικητάκη αφηγείται παραμύθια στην Αίγινα (φωτό Βασίλη Αλαφογιάννη) |
ΘΕΑΤΡΟ: "Είμαστε πλάσματα φτιαγμένα από το υλικό του Ονείρου", λέτε. Μπορείτε να περιγράψετε αυτό το υλικό; Και πόσο ανθεκτικό είναι;
ΖΩΗ ΝΙΚΗΤΑΚΗ: Ναι, είμαστε πλάσματα καμωμένα από πηλό και από το υλικό του ονείρου... Και αστρική ουσία και θεϊκή πνοή.
Λένε οι Ινδιάνοι Τσαλάγκι σε έναν από τους μύθους της κοσμογονίας τους πως γεννηθήκαμε από τα όνειρα των αγγέλων, τα όνειρα που υφάνθηκαν από τον ήχο τον αρχέγονο. Από το μυστηριώδες κενό ακούστηκε ένας ήχος και ο ήχος ήταν φως και το φως ήταν θέληση, πρόθεση για ύπαρξη γενημμένη από το άδηλο. Να 'μαστε λοιπόν εμείς σε ένα ταξίδι μέσα στη ροή του άχρονου χρόνου, που καλούμαστε να ξαναθυμηθούμε.
Λένε οι Ινδιάνοι Τσαλάγκι σε έναν από τους μύθους της κοσμογονίας τους πως γεννηθήκαμε από τα όνειρα των αγγέλων, τα όνειρα που υφάνθηκαν από τον ήχο τον αρχέγονο. Από το μυστηριώδες κενό ακούστηκε ένας ήχος και ο ήχος ήταν φως και το φως ήταν θέληση, πρόθεση για ύπαρξη γενημμένη από το άδηλο. Να 'μαστε λοιπόν εμείς σε ένα ταξίδι μέσα στη ροή του άχρονου χρόνου, που καλούμαστε να ξαναθυμηθούμε.
Με την ψυχή να ενωθούμε και την Πηγή να επανασυνδεθούμε, εκεί απ' όπου αναδύονται όλα τα όνειρα, όλες οι ευχές κι οι προσευχές...
Κάποιον Ον μας ονειρεύτηκε και εμείς με τη σειρά μας ονειρευόμαστε την πραγματικότητά μας, και ονειρευόμενοι την υφαίνουμε, της δίνουμε πνοή και υπόσταση.
Και τα παραμύθια όλων των λαών κουβαλούν υφάδια τούτου του ονείρου από την αυγή του χρόνου, μιλούν με τρόπο συμβολικό και παραβολικό για το μεγάλο όνειρο της ψυχής στην Πηγή να επιστρέψει, για το μυητικό ταξίδι αυτογνωσίας στο πέρασμα της ζωής και τη διαδικασία εξέλιξης της συνειδητότητας.
Και πώς το υλικό τούτο να μην είναι ανθεκτικό, αφού είναι στη μοίρα του ανθρώπου να ονειρεύεται, να οραματίζεται και να δίνει πνοή στα όνειρά του μέσω του δώρου του θαυμαστού που του 'χει δοθεί, εκείνου της δημιουργίας;
Θ.: Υποκριτική - αφήγηση, ηθοποιός - παραμυθάς: συγγένειες, ομοιότητες, διαφορές.
Ζ.Ν.: Αξίζει να σημειωθεί ότι η αφήγηση παραμυθιών δεν είναι υποκριτική τέχνη και ο παραμυθάς δεν είναι ηθοποιός.
Ο αφηγητής παραμυθιών είναι ένας διαμεσολαβητής για το ταξίδι μεταξύ των δύο κόσμων, της εξωτερικής πραγματικότητας που γίνεται αντιληπτή, μέσω των περιοσμένων αντιληπτικών οργάνων και της παράλληλης μαγικής πραγματικότητας, που προσλαμβάνεται πέραν των αισθήσεων.
Κρατά, ας πούμε, το εισιτήριο για τη μαγική πτήση στον κόσμο τον αόρατο, όπου όλα μπορούν να συμβούν, ακόμα και θαύματα, φτάνει να έχεις πίστη και ανοιχτοσύνη, να ελπίζεις το ανέλπιστο και να προσδοκάς το απροσδόκητο. Κουβαλά μια γνώση ιερή από την αυγή του χρόνου, που τείνει να λησμονηθεί και που οι σπόροι αυτής της γνώσης έχουν τη δύναμη να μετουσιώσουν, να μετασχηματίσουν και να μεταμορφώσουν καταστάσεις τόσο σε υλικό όσο και σε συναισθηματικό, νοητικό και πνευματικό επίπεδο.
Ο αφηγητής παραμυθιών είναι ένας διαμεσολαβητής για το ταξίδι μεταξύ των δύο κόσμων, της εξωτερικής πραγματικότητας που γίνεται αντιληπτή, μέσω των περιοσμένων αντιληπτικών οργάνων και της παράλληλης μαγικής πραγματικότητας, που προσλαμβάνεται πέραν των αισθήσεων.
Κρατά, ας πούμε, το εισιτήριο για τη μαγική πτήση στον κόσμο τον αόρατο, όπου όλα μπορούν να συμβούν, ακόμα και θαύματα, φτάνει να έχεις πίστη και ανοιχτοσύνη, να ελπίζεις το ανέλπιστο και να προσδοκάς το απροσδόκητο. Κουβαλά μια γνώση ιερή από την αυγή του χρόνου, που τείνει να λησμονηθεί και που οι σπόροι αυτής της γνώσης έχουν τη δύναμη να μετουσιώσουν, να μετασχηματίσουν και να μεταμορφώσουν καταστάσεις τόσο σε υλικό όσο και σε συναισθηματικό, νοητικό και πνευματικό επίπεδο.
Μπορεί να 'ναι ένας οδηγός ή συνοδοιπόρος πνευματικός, ένας παιδαγωγός ή ένας παραλλαχτής της πραγματικότητας και των ονείρων.
Βέβαια, η θεατρικότητα είναι η ικανότητα του παραμυθά να ζωντανεύει μέσω του λόγου, των τόνων της φωνής, του ρυθμού, της κίνησης, της χειρονομίας και της μιμικής, τους ήρωες των ιστοριών και των παραμυθιών που αφηγείται κάθε φορά, είναι μεγάλο προσόν.
Ο χαρισματικός παραμυθάς διαθέτει την ικανότητα να μεταμορφώνεται πότε σε βασιλοπούλα που όταν γελάει, κουφέτα πέφτουν από το στόμα της και όταν κλαίει τα δάκρυά της γίνονται μαργαριτάρια, πότε στην τετραπέρατη αλεπού που εφευρίσκει τρόπους απίστευτους να αλλάξει τη μοίρα σ' ένα φτωχό παληκάρι, πότε σε μια γριά εκατοχρονίτικη που ξέρει να διαβάζει τα σημάδια που τα πουλιά αφήνουν στον ουρανό και σε μύριους άλλους ήρωες μαγικούς των παραμυθιών.
Ο χαρισματικός παραμυθάς διαθέτει την ικανότητα να μεταμορφώνεται πότε σε βασιλοπούλα που όταν γελάει, κουφέτα πέφτουν από το στόμα της και όταν κλαίει τα δάκρυά της γίνονται μαργαριτάρια, πότε στην τετραπέρατη αλεπού που εφευρίσκει τρόπους απίστευτους να αλλάξει τη μοίρα σ' ένα φτωχό παληκάρι, πότε σε μια γριά εκατοχρονίτικη που ξέρει να διαβάζει τα σημάδια που τα πουλιά αφήνουν στον ουρανό και σε μύριους άλλους ήρωες μαγικούς των παραμυθιών.
Βέβαια, αυτό δεν συνεπάγεται ότι ο παραμυθάς χρειάζεται να είναι ηθοποιός, όπως και ότι ο ηθοποιός δεν είναι απαραίτητα ένας παραμυθάς. Ο παραμυθάς δεν παίζει θέατρο, αλλά καλείται να υποβάλλει την ιστορία καθώς ξετυλίγεται στον ακροατή, να τον βοηθήσει να οραματιστεί τα ιστορούμενα και όχι να τα παραστήσει χωντανά ενώπιόν του.
Η τέχνη του παραμυθά είναι διαφορετική από την τέχνη του ηθοποιού, καθώς ο παραμυθάς φέρει εξ' ολοκλήρου την ευθύνη για το ζωντάνεμα της ιστορίας και της ατμόσφαιρας του παραμυθιού. Είναι πολύ πιο εκτεθειμένος απέναντι στο κοινό του συγκριτικά με τον ηθοποιό, καθώς δεν τπάρχουν φώτα, κοστούμια και σκηνικά για να αποσπάσουν την προσοχή του κοινού. Μεταφέρει μέσω του λόγου του την κόκκινη κλωστή των παραμυθιών και διαμεσολαβεί ώστε ο ακροατής να μπορέσει να πλάσει τις εικόνες και να ταξιδέψει με τη φαντασία του στη μαγική παράλληλη πραγματικότητα των παραμυθιών.
 |
| "Η Ανδραβίδα που έγινε χρυσόψαρο" - "Λαϊκά παραμύθια της Ζακύνθου" |
Θ.: Περνούν τα χρόνια και είστε γιαγιά... Ποιο παραμύθι σάς νανουρίζει;
Ζ.Ν.: Ξέρετε τι μου 'ρχεται στο νου; Εκείνα τα παραμύθια που μ' άρεσαν ν' ακούω από τη γιαγιά μου όταν ήμουν παιδί.
Το μαντήλι της νεράιδας, ένα παραμύθι που συναντάται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και που κάθε φορά που το άκουγα, ζούσα με τα παράξενα αυτά πλάσματα που οι άκριες των φουστανιών τους ήταν πάντα βρεγμένες απ' το νεράκι των πηγών, παρακολουθούσα τους χορούς που έστηναν κάτω από τον ίσκιο των πελώριων δέντρων και το πέταγμά τους στους άγνωστους κόσμους σαν έβαζαν τα αραχνούφαντα μαντήλια στα κεφάλια τους.
Επίσης το παραμύθι με τον Χάνσελ και τη Γκρέτελ, όπου κάθε φορά μαγευόμουν από το ζαχαρωτό σπιτάκι στην καρδιά του δάσους, και το λευκό πουλί που τους οδηγούσε ως εκεί και ανακουφιζόμουν κάθε φορά που τα αδέρφια κατάφερναν να εξοντώσουν τη μάγισσα και να γυρίσουν με έναν απροσδόκητο θησαυρό του σπιτιού πίσω στο πατρικό τους. Μια ιστορία που με γοήτευε κι ήθελα να την ακούω ξανά και ξανά κι όπως έμαθα πολλά χρόνια αργότερα, απεικονίζει το πνεύμα και τη ψυχή, που κατεναίνουν σε ένα φυσικό σώμα και εμπλουτισμένες πια με τις εντυπώσεις και τις εμπειρίες που έχουν συλλέξει, ξανακερδίζουν το πνευματικό τους σπίτι, επιστρέφουν στον αληθινό κόσμο, απ' όπου προέρχονται.
Το μαντήλι της νεράιδας, ένα παραμύθι που συναντάται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και που κάθε φορά που το άκουγα, ζούσα με τα παράξενα αυτά πλάσματα που οι άκριες των φουστανιών τους ήταν πάντα βρεγμένες απ' το νεράκι των πηγών, παρακολουθούσα τους χορούς που έστηναν κάτω από τον ίσκιο των πελώριων δέντρων και το πέταγμά τους στους άγνωστους κόσμους σαν έβαζαν τα αραχνούφαντα μαντήλια στα κεφάλια τους.
Επίσης το παραμύθι με τον Χάνσελ και τη Γκρέτελ, όπου κάθε φορά μαγευόμουν από το ζαχαρωτό σπιτάκι στην καρδιά του δάσους, και το λευκό πουλί που τους οδηγούσε ως εκεί και ανακουφιζόμουν κάθε φορά που τα αδέρφια κατάφερναν να εξοντώσουν τη μάγισσα και να γυρίσουν με έναν απροσδόκητο θησαυρό του σπιτιού πίσω στο πατρικό τους. Μια ιστορία που με γοήτευε κι ήθελα να την ακούω ξανά και ξανά κι όπως έμαθα πολλά χρόνια αργότερα, απεικονίζει το πνεύμα και τη ψυχή, που κατεναίνουν σε ένα φυσικό σώμα και εμπλουτισμένες πια με τις εντυπώσεις και τις εμπειρίες που έχουν συλλέξει, ξανακερδίζουν το πνευματικό τους σπίτι, επιστρέφουν στον αληθινό κόσμο, απ' όπου προέρχονται.
 |
| η Ζωή Νικητάκη στην Άνδρο "Ξετυλίγοντας το κουβάρι" (2011) |
Θ.: Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια φωνή κι ένα πινέλο...
Ζ.Ν.: Αγαπώ τα παραμύθια γιατί είναι σαν τα πουλιά. Τ' ακούνε μόνο τα παιδιά και όσοι έχουν καθαρή καρδιά. Τα παραμύθια μας υπενθυμίζουν ότι ο άνθρωπος δεν είναι παρά ένα κομμάτι της φύσης και όντας σε αρμονία και σύνδεση μαζί της, μπορεί να είναι ένας θαυμαστός συνοδοιπόρος με τα στοιχεία της φύσης στο θαυμαστό ταξίδι της ζωής. Μπορεί να συνομιλλεί με τα δέντρα, τα ζώα και τα πουλιά.
Έτσι κι εγώ συνομιλώ μαζί τους μέσα από τη γλώσσα, που είναι όπως το σύμπαν, ένα σύμπλεγμα από ρυθμούς, αλλά και με τα χρώματα και τα πινέλα μου συνεχίζω το ταξίδι στον κόσμο του απρόσμενου και απίθανου, εκεί όλα είναι πιθανά.
Κι όπως προείπα, είναι στη μοίρα μας να ονειρευόμαστε κι ίσως επειδή τα όνειρα μετουσιώνονται μέσω του λόγου, γίνονται παραμύθια και ζωγραφιές που τρέφουν την ψυχή μας.
Μια φορά κι ένα λοιπόν, ή πριν μια σταγονίτσα χρόνου ήταν μια φωνή κι ένα πινέλο που θα 'θελαν πολύ να ταξιδέψουν πίσω στην Πηγή, τ' αληθινό τους σπίτι και μια μέρα σαν όλες τις άλλες, μα και λίγο διαφορετική, ή μήπως από πάντα, συναντήθηκαν σ' ένα μονοπάτι της καρδιάς και κίνησαν για το ταξίδι...
 |
| "Πτήση στο άπειρο" - Μεικτή τεχνική σε μουσαμά |
Θ.: Το παραμύθι που ιστορεί το θάνατο των αγαπημένων μας έχει καλό ή κακό τέλος;
Ζ.Ν.: Δεν μπορώ να απαντήσω αν το τέλος είναι καλό ή κακό, δεδομένου ότι ο θάνατος δεν είναι τέλος, αλλά μια μεταστοιχείωση, μια αλλαγή, κατά την οποία η ύλη παύει να υφίσταται όπως και η γνωστή και οικεία σύνδεση με το αγαπημένο μας πρόσωπο που δεν είναι πια στη ζωή.
Ο θάνατος σηματοδοτεί το τέλος του υλικού σώματος, που ορθώς περιγράφεται από τον Πλάτωνα ως "σήμα", τάφο της ψυχής, ένα προσωρινό ένδυμα που αποτελεί την πηγή πόλων των θλίψεων. Παράλληλα όμως ο θάνατος είναι μια νέα αρχή στο ταξίδι της ψυχής που απαλλαγμένη από τα δεσμά της υλικής μορφής και των υλικών αντιλήψεων, κινείται με περισσότερη ελευθερία σε ανώτερους κόσμους. Από την εσωτερική εργασία μας κατά τη διάρκεια της ζωής και από την πρόθεσή μας να αναδυθούμε από το σκοτάδι της λήθης και της άγνοιας, θα εξαρτηθεί και η συνέχεια του ταξιδιού. Λέγεται πως αν δεν υπερβούμε εδώ την επιθυμία για υλικά αποκτήματα κι αν δεν αποδεσμευτούμε από την εστίαση στον φυσικό - υλικό φορέα και τις ανάγκες του, θα μεταφέρουμε αγωνιωδώς την επιθυμία αυτή και στον αόρατο κόσμο.
Ο θάνατος σηματοδοτεί το τέλος του υλικού σώματος, που ορθώς περιγράφεται από τον Πλάτωνα ως "σήμα", τάφο της ψυχής, ένα προσωρινό ένδυμα που αποτελεί την πηγή πόλων των θλίψεων. Παράλληλα όμως ο θάνατος είναι μια νέα αρχή στο ταξίδι της ψυχής που απαλλαγμένη από τα δεσμά της υλικής μορφής και των υλικών αντιλήψεων, κινείται με περισσότερη ελευθερία σε ανώτερους κόσμους. Από την εσωτερική εργασία μας κατά τη διάρκεια της ζωής και από την πρόθεσή μας να αναδυθούμε από το σκοτάδι της λήθης και της άγνοιας, θα εξαρτηθεί και η συνέχεια του ταξιδιού. Λέγεται πως αν δεν υπερβούμε εδώ την επιθυμία για υλικά αποκτήματα κι αν δεν αποδεσμευτούμε από την εστίαση στον φυσικό - υλικό φορέα και τις ανάγκες του, θα μεταφέρουμε αγωνιωδώς την επιθυμία αυτή και στον αόρατο κόσμο.
Ο θάνατος είναι μια γέννηση σε ένα άλλο επίπεδο συνειδητότητας, όπως κα η γέννηση στον φυσικό κόσμο για τους μετέχοντες στη μύηση των Ελευσινίων Μυστηρίων δεν ήταν παρά ένας θάνατος, καθώς ως μοναδική αληθινή γέννηση εθεωρείτο εκείνη της πνευματικής ψυχής του ανθρώπου που αναδύεται από τον τάφο της υλικής - σωματατικής φύσης. Ο άνθρωπος καλείται διόλου τυχαία θνητός, δηλαδή νεκρός, που κοιμάται και αυτό είναι τοι κλειδί για την κατανόηση των Ελευσινίων Μυστηρίων.
 |
| "Τα μάγια του Μαγιού" Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης |
Θ.: "Τα παραμύθια", λέτε, "μας οδηγόύν στον πυρήνα της ύπαρξής μας, στην ψυχή." Ίσως είναι επικίνδυνα εκεί... Υπάρχει έξοδος κινδύνου;
Ζ.Ν.: Τα περισσότερα παραμύθια, όπως είπε ο Τόλκιεν, ασχολούνται με τις περιπέτεις των ανθρώπων στην Επικίνδυνη Περιοχή ή σε σκοτεινά μονοπάτια. Πραγματεύονται το ταξίδι που καλείται να κάνει ο ήρωας εγκαταλείποντας την ασφάλεια της πατρικής του οικίας, μέσα από δοκιμασίες, δυσκολίες και πάθη προκειμένου να αυτονομηθεί, να αυτοπραγματοθεί, να φτάσει στην αυτογνωσία.
Και η διαδικασία να οδηγηθούμε στην αυτογνωσία και την εκπλήρωση του πεπρωμένου μας δεν είναι διόλου εύκολη, τις περισσότερες φορές μάλιστα είναι επώδυνη και οδυνηρή.
Έτσι και ο ήρωας των μαγικών παραμυθιών παίρνει των ομματιών του και το δισκάκι του στον ώμο και δρόμο παίρνει δρόμο αφήνει... Καλείται να λιώσει ως και χίλια ζευγάρια σιδερένια παπούτσια, να βρει του Ήλιου και του Φεγγαριού τη μάνα, να μιλήσει με τ' αστέρια, να ψάξει απαντήσεις από την κορφή των κρυσταλλένιων βουνών ως το βάθος το ατέρμονο της θάλασσας, να παλέψει με τους δράκους και να καταφέρει να υπερβεί όλες τις δοκιμασίες.
Έτσι και ο ήρωας των μαγικών παραμυθιών παίρνει των ομματιών του και το δισκάκι του στον ώμο και δρόμο παίρνει δρόμο αφήνει... Καλείται να λιώσει ως και χίλια ζευγάρια σιδερένια παπούτσια, να βρει του Ήλιου και του Φεγγαριού τη μάνα, να μιλήσει με τ' αστέρια, να ψάξει απαντήσεις από την κορφή των κρυσταλλένιων βουνών ως το βάθος το ατέρμονο της θάλασσας, να παλέψει με τους δράκους και να καταφέρει να υπερβεί όλες τις δοκιμασίες.
'Οσον αφορά για έξοδο κινδύνου, θα έλεγα ότι στο ταξίδι της ψυχής δεν μπορεί να υπάρχει καμιά υπεκφυγή και όποια απατηλή διαφυγή δεν μπορεί να 'ναι παρά προσωρινή. Η ψυχή διανύει τη διαδρομή για την οποία έχει έρθει σε τούτη τη σφαίρα μέχρι το τελευταίο κατώφλι. Στο τέλος ο ήρωας καταφέρνει να υπερβεί όλες τις δοκιμασίες, να νικήσει όλους τους δράκους, δηλαδή τους φόβους που τον απειλούν, να εξέλθει από τα δεσμά των περιορισμών του κατώτερου εαυτού του και να ανέλθει επίπεδο συνειδητότητας, να γίνει βασιλιάς ή βασίλισσα που συμβολικά σημαίνει ότι επιτυγχάνει την αυτογνωσία και την εκπλήρωση του σχεδίου της ψυχής...
 |
| Από την εικονογράφηση του νέου βιβλίου της Ζωής Νικητάκη |
Θ.: "Ο καλλιτέχνης στην εποχή μας περισσότερο από ποτέ, οφείλει να είναι διεκπεραιωτής του Ανέφικτου", λέτε. Τι είναι ανέφικτο σήμερα; Και πώς το έχετε εντάξει στην καλλιτεχνική σας καθημερινότητα;
Ζ.Ν.: Η πηγή έμπνευσης είναι ένας στίχος του Λειβαδίτη από το ποίημα του "Σάλπιγγες της Αποκαλύψεως"...
"Για να σώσω ίσως κάτι περισσότερο από μένα, γι' αυτό κιόλας με βλέπετε εδώ στη γωνιά του δρόμου, έτοιμο κάθε στιγμή να σας εξυπηρετήσω - ένας μικροδιεκπεραιωτής του ανέφικτου μες στην αιώνια λησμονιά"...
Ο καλλιτέχνης στην εποχή μας περισσότερο από ποτέ, που ο παλιός κόσμος έχει παταγωδώς συντριβεί και οι υλικές αξίες πάνω στις οποίες η ανθρωπότητα είχε στηριχθεί, έχουν καταβαρακωθεί, χρειάζεται να καλλιεργεί και να προωθεί με την τέχνη και τη ζωή του ένα όραμα πνευματικό για τον καινούριο κόσμο που έρχεται. "Ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να είναι", καθώς λέει ο Καντίνσκι, "το χαϊδεμένο παιδί της ζωής, δεν έχει το δικαίωμα να ζει ανεύθυνα, καθώς έχει αναλάβει την εκτέλεση ενός δύσκολου έργου που γίνεται συχνά ο σταυρός του."
Ο καλλιτέχνης μέσα σ' έναν κόσμο σκοτεινό, παραδομένο και αποσυντεθιμμένο, εξακολουθεί να διατηρεί άσβεστη τη φλόγα της έμπνευσης και της δημιουργίας. Καλλιεργεί επιμελώς και με αγάπη το φως, συνθέτει μέσα στην αποσύνθεση, βάζει χρώμα και ποίηση σε έναν κόσμο άχρωμο και μη ποιητικό, λειτουργεί λίγο ως ένας ιερέας του ωραίου, ως ένας παραλλαχτής της πραγματικότητας.
Γνωρίζει πως μεταμορφώνοντας την πραγματικότητα εντός του, μπορεί να μεταμορφώσει και την πραγματικότητα που τον περιβάλλει.
Ο καλλιτέχνης οφείλει να αναζητά το ωραίο και αυτό να εκφράζει μέσω της τέχνης του και ωραίο είναι εκείνο που πηγάζει από ια εσωτερική ψυχική αναγακιότητα. Ωραίο είναι εκείνο, που είναι εσωτερικά ωραίο και δεν μπορεί παρά να συμβάλλει στην εξέλιξη της συνειδητότητας και στη βελτίωση των όρων ζωής της ανθρωπότητας. Μ' αυτή την έννοια ο καλλιτέχνης δεν είναι ένας διεκπεραιωτής του ανέφικτου, ένας μικρός θυαματοποιός.
Όσον αφορά για το πώς έχω εντάξει το ενέφικτο στην καλλιτεχνική μου καθημερινότητα και κατ' επέκταση στην καθημερινότητά μου; Μέσω των διαδραστικών παραστάσεων αφήγησης παραμυθιών σε παιδιά, σε ενήλικες και σε ασθενείς με καρκίνο (που αφηγούμουν στο ογκολογικό νοσοκομείο "Άγιος Σάββας" για κάποια χρόνια) αντιλαμβάνομαι και ζω την καθημερινότητα με μια μαγική προσέγγιση, γνωρίζοντας πως εμείς έχουμε τη ευθύνη για την πραγματικότητά μας και πως αν εόμαστε ανοιχτοί, συνειδητοί και με επίγνωση, τα πάντα μπορούν να συμβούν, ακόμα και θαύματα, ακριβώς όπως στα παραμύθια...
Αλλά και μέσω της ζωγραφικής και της συγγραφής και της εικονογράφησης των ιστοριών και των παραμυθιών, νομίζω πως συμμετέχω και συμβάλλω κι εγώ στη μεταμόρφωση της πραγματικότητας που μας περιβάλλει.
Αλλά και με τα εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιώ για τα παιδιά όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης στο Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, σε καθημερινή βάση από το 2006, καθώς και ε την εργασία μου πρωτύτερα ως φιλόλογος για πολλά χρόνια στο θαυμαστό ταξίδι της εκπαιδευτικής διαδικασίας, μου έχει δοθεί θαρρώ το δώρο της επικοινωνίας με τα παιδιά και η ευκαιρία καλλιέργειας και ανάπτυξης της πίστης στο Ανέφικτο και της πραγμάτωσής του. Τα παιδιά δεν έχουν χάσει ακόμα τη σύνδεσή τους με τον πνευματικό κόσμο, από τον οποίο προερχόμαστε και αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω μας ως μια ορθάνοιχτη αγκαλιά, με μια ανοιχτοσύνη που μπορεί να μας υπενθυμίσει πολλά για το ταξίδι μας στη ζωή.
Τα παραμύθια και η ζωγραφική είναι ο δικός μου τρόπος δράσης για τη μαγική πτήση και για τη μετάδοση δύναμης, μια διαδικασία καθαρά θεραπευτική.
 |
| "Η Πούλια κι ο Αυγερινός" - "Λαϊκά παραμύθια της Ζακύνθου" |
Θ.: Σ' ένα νέο που θέλει να γίνει πολιτικός, ποιο μύθο θα αφηγηθείτε;
Ζ.Ν.: Πολλούς μύθους θα 'θελα να του αφηγηθώ, αλλά αν ακλούμουν να επιλέξω τρεις, τότε θα διάλεγα να του αφηγηθώ:
Τον μύθο της αλληγορίας του σπηλαίου του Πλάτωνος, που μας αποκαλύπτει ότι είμαστε δέσμιοι μιας απατηλής πραγματικότητας, της αυταπάτης και των παραισθήσεων. Ζούμε μέσα σε μια φυλακή των αισθήσεών μας και των εξουσιαστών που μας χειραγωγούν και νομίζουμε πως αυτή η πραγματικότητα είναι αλήθεια.
Οι αλυσοδεμένοι δεσμώτες του σπηλαίου βλέπουν τις σκιές των ανθρώπων και των πραγμάτων που κινούνται έξω από τη σπηλιά και αντανακλώνται στον μπροστινό τους τοίχο και νομίζουν πως αυτός είναι ο αληθινός τους κόσμος. Μόνο αν κάποιος καταφέρει να αποδεσμευτεί και βγει από το σπήλαιο, τότε θα γνωρίσει την αλήθεια και τούτος κατά τον Πλάτωνα είναι ο φιλόσοφος που έχει χρέος να επιστρέψει στο σπήλαιο και να αγωνιστεί για την απελευθέρωση και την έξοδο και των άλλων δεσμωτών στο φως της γνώσης και της αλήθειας. Μάλιστα, θα προέτρεπα το νέο να διαβάσει ολόκληρη την Πολιτελια του Πλάτωνος, όπου θα μάθει πως κατά τον φιλόσοφο υπάρχει ελπίδα ν' αλλάξει η καθεστηκυία τάξη των πραγμάτων μιας πολιτείας, αν οι φιλόσοφοι αναλάβουν τα ηνία της πολιτείας ή αν οι άρχοντες αρχίσουν να φιλοσοφούν...
Επίσης θα του αφηγούμουν τον μύθο του Ηρός στο σημείο που αναφέρεται στον Αρδιαίο τύραννο και στην κρίση της ψυχής του στον Άδη καθώς και για το Φτερωτό Άρμα της Ψυχής.
Θ.: Ποιον ήρωα θεατρικού έργου θα θέλατε να παρουσιάσετε σ' ένα παραμύθι;
Ζ.Ν.: Δεν το έχω σκεφτεί, αλλά ίσως τον "Μπέρντι, τον άνθρωπο πουλί", έναν αέρινο χαρακτήρα που θαυμάζει τα πουλιά. Σαν σύγχρονος Ντα Βίντσι τα μελετά προσπαθώντας να τ' αντιγράψει, αφού ονειρεύεται κι αυτός σαν ένας σύγχρονος Ίκαρος, να πετάξει, με τα αυτοσχέδια φτερά του... Βέβαια, θα ανέτρεπα την σκληρή αλλαγή της τύχης που υπάρχει στο θεατρικό έργο και στο παραμύθι μου θα τον έκανα να πραγματώνει το όνειρό του και να φτιάχνει φτερά αόρατα μα δυνατά.
 |
| Ζωή Νικητάκη (φωτό Δέσποινα Βλασερού) |
Θ.: Ταξιδεύετε νοερά, διαβάζοντας παραμύθια, αλλά και στην πραγματικότητα, καταγράφοντας παραμύθια, στην ιστορία του κόσμου. Ποια εικόνα σχηματίσατε για τον άνθρωπο;
Ζ.Ν.: Μέσα από τις αναγνώσεις, τις ακροάσεις των παραμυθιών από την παιδική μου ηλικία και μέσα από τις αφηγήσεις μου σαφώς και ταξιδεύω σε όλες εκείνες τις μαγικές παράλληλες πραγματικότητες για τις οποίες μιλούν τα παραμύθια. Πότε ταξιδεύω παρέα με μια τσαπερδόνα που μεταμορφώνεται στην πιο όμορφη κόρη της γης, πότε παρέα με έναν γέρο σοφό που ζει στο βουνό κι όλα τα μυστικά κατέχει, πότε παρέα με μια κόρη που το 'χει η μοίρα της γραμμένο αν πέσει καμιά φορά στη θάλασσα αμέσως σε ψάρι να μεταμορφωθεί, και με μύρια άλλα πλάσματα παράξενα και θαυμαστά που ξεδιπλώνουν την ιστορία τους.
Στα περισσότερα παραμύθια ο άνθρωπος διακατέχεται από τη λαχτάρα να γνωρίσει το άγνωστο, να ανακαλύψει τα μυστικά του κόσμου τούτου μα και των άλλων κόσμων και είναι διατεθειμένος να περάσει μέσα από τις πιο παράτολμες διαδικασίες τις πιο πολλές φορές, αν χρειαστεί προκειμένου την τύχη του ν' ακολουθήσει μαζί και τ' όνειρό του. Μέσα από τις δοκιμασίες και τις αλλαγές της τύχης του δοκιμάζεται και αλλάζει και ο ίδιος.
Πολλές φορές ένα άτολμο αρχικά παιδί μέσα από το ταξίδι του στο μυητικό μονοπάτι της γνώσης, καθίσταται γενναίος σαν λιοντάρι κι άφοβος, καταφέρνει να νικήσει όλους τους δράκους που τον απειλούν και κερδίζει το αθάνατο μυστικό της γνώσης. Πότε μεταμορφώνεται και γίνεται άνεμος, πότε αετός και κοράκι και πότε στο τέλος γίνεται βασιλιάς. Στην ουσία το μυστικό και ο θησαυρός που ο άνθρωπος αναζητά δεν βρίσκεται στα πέρατα του κόσμου, αλλά εντός του. Οι περιπλανήσεις του ανθρώπου στα παραμύθια αλλά και στ' αλήθεια έχουν ως βαθύτερο σκοπό την αυτογνωσία, τη σύνδεση με τον πυρήνα μας, δηλαδή με την ίδια μας την ψυχή.
 |
| η Ζωή Νικητάκη αφηγείται παραμύθια στη Ζάκυνθο |
Θ.: Σας ευχαριστώ για την άμεση ανταπόκριση κι εύχομαι να μαγεύεστε πάντα από το Όνειρο και το Ανέλπιστο.
Ζ.Ν.: Κι εγώ σας ευχαριστώ για τις τόσο ενδιαφέρουσες και στ' αλήθεια πρωτότυπες ερωτήσεις σας κι εύχομαι και σ' εσάς να μη χάσετε εντός σας τον θαυμασμό με τον οποίο ανακαλύπτουν τον κόσμο τα παιδιά, την ικανότητα να βλέπουν τα πάντα σαν για πρώτη φορά και να εκπλήσσονται ξανά και ξανά... Να διατηρείτε τα όνειρά σας...
διαβάστε:
Ζωή Νικητάκη, μια νεράιδα - αφιέρωμα του ΘΕΑΤΡΟΥ
Ζωή Νικητάκη, μια νεράιδα - αφιέρωμα του ΘΕΑΤΡΟΥ
Ζωή Νικητάκη - Λαϊκά παραμύθια της Ζακύνθου (facebook σελίδα)
Birdy, το αγόρι πουλί
Η αλληγορία του Σπηλαίου - Πλάτωνας
Ο μύθος του Ηρός - Πλάτωνας
Το φτερωτό άρμα της ψυχής - Πλάτωνας
Birdy, το αγόρι πουλί
Η αλληγορία του Σπηλαίου - Πλάτωνας
Ο μύθος του Ηρός - Πλάτωνας
Το φτερωτό άρμα της ψυχής - Πλάτωνας
δείτε:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η παράσταση δεν είναι φώτα, δεν είναι σκηνικό,
είναι οι άνθρωποι, εσείς κι εγώ.