"Καταχνιά" - Μέρες κατατρεγμού και δόξας του λαού

"Ο εικοσιπεντάχρονος συνθέτης Χρήστος Λεοντής, ο ποιητής Κώστας Βίρβος, ο πρωταγωνιστής του θεάτρου Δημήτρης Μυράτ και ο Ζωγράφος Σπύρος Βασιλείου ένωσαν τις δυνάμεις τους για να δημιουργήσουν τον μουσικό δίσκο της «Καταχνιάς».

Ο πρώτος έγραψε τη μουσική, ο δεύτερος τους στίχους, ο τρίτος αφηγείται τα ενδιάμεσα πεζά κομμάτια του έργου και ο τέταρτος φιλοτέχνησε μια κατοχική ξυλογραφία του το εξώφυλλο.

Μαζί τους και οι άλλοι συνεργάτες. Η φιλολογική επιμέλεια έγινε από τον ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο. Τραγουδούν ο Στέλιος Καζαντζίδης και η Μαρινέλλα. Παίρνει σημαντικό μέρος η χορωδία Κορίνθου με διδασκαλία του Αλέκου Παπαγιαννόπουλου. Την κλασσική και λαϊκή ορχήστρα διευθύνει ο ίδιος ο συνθέτης.

συνέντευξη τύπου για την "Καταχνιά" 

Η «Καταχνιά» είναι το τρίπτυχο Κατοχή – Αντίσταση – Απελευθέρωση. Ξαναζωντάνεμα από πικρές ημέρες πείνας, κατατρεγμού και δόξας. Οι στίχοι απλοί και ανθρώπινοι και μουσική ελληνική με τις ρίζες της στη βυζαντινή υμνωδία, στο δημοτικό τραγούδι και στη σύγχρονη λαϊκή μούσα. Εκφραστικά μέσα λιτά. Στα χορωδιακά μέρη χρησιμοποιείται το μονόφωνο – ομοφωνικό έως το εξάφωνο – ομοφωνικό στυλ." *

8/5/65 εφημερίδα "Ελευθερία"

Ο δίσκος κυκλοφόρησε στα 1964 από την ODEON (τη μετέπειτα ΜΙΝΟΣ) και στις αρχές του 1965 κάποια από τα τραγούδια του επανακυκλοφόρησαν σε δισκάκια των 45 στροφών.

Ο Κώστας Βίρβος θυμάται :

"Την ΚΑΤΑΧΝΙΑ την εμπνεύσθηκα από γεγονότα που τα έζησα. Το 1943 όταν ιδρύθηκε η ΕΠΟΝ ήμουν από τους πρώτους που εντάχθηκε σ' αυτήν, μαθητής τότε στο Γυμνάσιο Τρικάλων.

Τον Αύγουστο του 1943 ήρθα στην Αθήνα για να δώσω εξετάσεις στην Πάντειο Σχολή. Πέτυχα από τους πρώτους και συγχρόνως συνδέθηκα με την ΕΠΟΝ σπουδαστών.

Τον Μάρτη του 1944 με συνέλαβαν μαζί με τον συμπατριώτη μου φοιτητή της Χημείας, Στέλιο Πάλα, γράφοντας στους τοίχους. Μας πιάσαν στη γωνία Αγορακρίτου και Αριστομένους οι χαφιέδες και μας οδήγησαν στην Ειδική Ασφάλεια, αφού πρώτα περάσαμε από το ξενοδοχείο ΚΡΥΣΤΑΛ, όπου είχαν τσιμπούσι οι αρχιβασανιστές Παναγιωτόπουλος και Παρθενίου. Εκεί μας βασάνισαν μέχρι θανάτου. Ο Ξενοδόχος του ΚΡΥΣΤΑΛ όταν μας είδε αιμόφυρτους, ύστερα από το ξύλο με το βούρδουλα και τη φάλαγγα στα πόδια, ειδοποίησε το Πρώτων Βοηθειών. Πρέπει να το έκανε σκόπιμα για να υπάρχουν μάρτυρες ώστε να μη μας σκοτώσουν.

Μετά μας οδήγησαν στα Κρατητήρια της Ελπίδος 5 και μας έβαλαν στο απομονωτήριο. Αφού πέρασαν δυο τρεις μέρες κατορθώσαμε να ειδοποιήσουμε τους δικούς μας.

Εκεί μέσα έγραψα στο μυαλό μου το «Δεν θέλω να μου δέσετε τα μάτια» και το «Ένας ξύλινος σταυρός» την Πρωτομαγιά του 1944, όταν τουφέκισαν τους διακόσιους στην Καισαριανή. Εκεί μέσα επίσης εμπνεύσθηκα το «Γιατί να γίνω μάνα» και την «Ομηρία».

Τα άλλα τραγούδια τα έγραψα αργότερα στο βουνό, με την μορφή ποιημάτων, αρχικά, τα οποία αργότερα τα έκανα τραγούδια.

Στις 5 Ιουνίου 1944, αν θυμάμαι καλά, πέρασα από την τριμελή Επιτροπή Ασφαλείας, η οποία θα έκρινε την τύχη μου. Πρόεδρος ήταν ο Νομάρχης Αττικής, Ναύαρχος Κιβωτός, και μέλη ο Εισαγγελέας Εφετών και ο Υποδιοικητής της Ειδικής Ασφάλειας, Αντισυνταγματάρχης Μπόγρης. Μιλημένοι και οι τρεις με αθώωσαν. Ο Γερμανός σύνδεσμος όμως δεν υπέγραφε την αποφυλάκιση μου. Τελικά "πείσθηκε» και στις 12 Ιουνίου αποφυλακίσθηκα.

Μετά από πολλές περιπέτειες έφτασα στο βουνό και παρουσιάστηκα στο χωριό Γοργογύρι Τρικάλων για να με τοποθετήσουν. Στο Γοργογύρι ήταν τότε και ο θείος μου Ζαχαρίας Παπαζαχαρίου,  Εθνοσύμβουλος Τρικάλων στην κυβέρνηση του Βουνού, ο οποίος με έπεισε να συνεχίσω τη δράση μου στην ΕΠΟΝ, γιατί μπορούσα να αποδώσω πάρα πολλά και όχι στον ΕΛΑΣ, που ήθελα εγώ.

Έτσι έφυγα από το Γοργογύρι και πήγα απέναντι στα Χάσια, στο χωριό Λιόπρασο, που ήταν η έδρα του Επαρχιακού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ. Πρώτος Γραμματέας ήταν ο Ντίνος ο Μπόμπορας, δικηγόρος σήμερα και δεύτερος Γραμματέας ο Τάκης Παπανικολάου, επίσης δικηγόρος, δυο φορές Βουλευτής του ΚΚΕ και πρώην διευθυντής του Ριζοσπάστη. Στην ΕΤΑ (Επιμελητεία του Αντάρτη), που είχε την έδρα της στο ίδιο χωριό, ήταν ο Νίκος Ζαούσης (ανεψιός του στρατηγού Σαράφη), Ο καλός φίλος Βασίλης Τσαπάλας και πάρα πολλοί άλλοι, καλοί μου φίλοι μέχρι σήμερα.

Εκεί έγραψα και τα υπόλοιπα τραγούδια (ποιήματα) της Καταχνιάς, εμπνευσμένα από το αγωνιστικό περιβάλλον και από αντάρτικα τραγούδια. Π.χ. την εισαγωγή της Καταχνιάς «Κλαίνε θρηνούνε τα βουνά» την εμπνεύσθηκα από το αντάρτικο τραγούδι «Βαριά στενάζουν τα βουνά»*.

Έτσι ολοκληρώθηκε η ΚΑΤΑΧΝΙΑ και μόλις οι συνθήκες το επέτρεψαν, αφού βρήκα και τον εξαίρετο συνθέτη και άνθρωπο Χρήστο Λεοντή, που την μελοποίησε θαυμαστά, την κυκλοφορήσαμε σε δίσκο»."*

διαβάστε σχετικά:

«ΚΑΤΑΧΝΙΑ»

Χρήστου Λεοντή - Κώστα Βίρβου: «Καταχνιά»