Η αποστολή του ποιητή

Απόσπασμα από ομιλία του Ερρίκου Ίψεν σε Νορβηγούς φοιτητές το Σεπτέμβρη του 1874.

Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που κατάλαβα πως το να είναι κανείς ποιητής σημαίνει ουσιαστικά να βλέπει, να διακρίνει σωστά.
Να βλέπει με τέτοιο τρόπο, ώστε οτιδήποτε γίνεται αντιληπτό από τον ίδιο να μπορεί να φτάσει στο κοινό έτσι όπως ακριβώς το είδε ο ποιητής. Αλλά αυτό μπορεί να γίνει μόνο με όσα έχουμε βιώσει. Και το μυστικό της μοντέρνας λογοτεχνίας βρίσκεται ακριβώς σ' αυτό το σημείο, στη βιωμένη εμπειρία.

Όλα όσα έχω γράψει τα τελευταία δέκα χρόνια τα έχω βιώσει πνευματικά. Αλλά κανένας ποιητής φυσικά, δεν βιώνει μέσα στην απομόνωση. Ο ποιητής ζει και μοιράζεται τη κοινή εμπειρία με τους συμπατριώτες του. Αν δεν ισχύει αυτό, πώς θα γεφυρώναμε την απόσταση ανάμεσα στον δημιουργό και το δέκτη;

Ο Ίψεν από το Gustav laerum

 

Ποια λοιπόν ήταν αυτά τα βιώματα που με ενέπνευσαν; Η περιπλάνηση ήταν μεγάλη. Καταρχήν, εμπνεύστηκα από κάτι που πολύ σπάνια και μόνο στις καλύτερές μου στιγμές με ταρακούνησε, κάτι σπουδαίο και όμορφο. Εμπνεύστηκα, δηλαδή, από το καθετί που ανακάλυπτα ότι βρισκόταν ψηλά, ότι με ξεπερνούσε. Κι αυτό γιατί ήθελα να το αντιμετωπίσω και να το κατακτήσω. Έπειτα, εμπνεύστηκα κι απ' την αντίθετη κατάσταση, από αυτό που φαινόταν σαν κατακάθι της ανθρώπινης φύσης. Σ' αυτή, τη δεύτερη περίπτωση, το γράψιμο γινόταν το λουτρό μου, απ' όπου έβγαινα πιο καθαρός, πιο υγιής και ελεύθερος.

Μάλιστα, κύριοι. Κανείς δεν μπορεί να συλλάβει ποιητικά κάτι που κι ο ίδιος, ως ένα βαθμό, δεν το έχει δοκιμάσει στην πραγματικότητα. Και ποιος από μας εδώ δεν έχει αισθανθεί ή δεν έχει αναγνωρίσει, για τον εαυτό του τον ίδιο, την αντίφαση ανάμεσα στο λόγο και την πράξη, τη βούληση και το καθήκον, τη ζωή και τη θεωρία...

Πιστεύω πως, απευθυνόμενες σε σας, τους σπουδαστές, οι παρατηρήσεις μου βρίσκουν το κατάλληλο ακροατήριο. Εσείς θα τις νιώσετε όπως πρέπει να κατανοηθούν. Γιατί ουσιαστικά ο σπουδαστής έχει την ίδια αποστολή μ' αυτήν του ποιητή: να βρει τις απαντήσεις, για τον εαυτό του και για τους άλλους, στα μικρά και στα μεγάλα ερωτήματα που γεννά η εποχή και η κοινωνία του. Τολμώ να πω, σ' αυτό εδώ το σημείο, πως προσπάθησα να είμαι καλός μαθητής κατά τη διάρκεια της απουσίας μου στο εξωτερικό. Ο ποιητής βλέπετε, είναι απ' τη φύση του διορατικός. Ποτέ δεν είδα την πατρίδα μου και την αληθινή ζωή της τόσο ολοκληρωμένα, τόσο καθαρά κι από τόσο κοντά όσο τις είδα κατά τη διάρκεια της απουσίας μου.

μετάφραση: Ελένη Δημοπούλου

από το αρχείο του Εθνικού Θεάτρου