Όσκαρ Ουάιλντ: "Η ψυχή του ανθρώπου"

 "Η ψυχή του ανθρώπου στο σοσιαλισμό" είναι ένα δοκίμιο του Όσκαρ Ουάιλντ, γραμμένο στα 1890, που αποκαλύπτει μια λιγότερο στο ευρύ κοινό γνωστή πλευρά του συγγραφέα, γνωστού για τα ευφυολογήματα, "Το πορτέτο του Ντόριαν Γκρέι", τη "Σημασία του να είναι κανείς σοβαρός" και τον αντισυμβατικό τρόπο ζωής του.

Τα όσα ακολουθούν είναι αποσπάσματα από το δοκίμιο αυτό, το οποίο μπορείτε, και αξίζει, να το διαβάστε ολόκληρο εδώ.

«Προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα της φτώχειας, παραδείγματος χάριν, κρατώντας τους φτωχούς στη ζωή ή, στην περίπτωση μιας πολύ προχωρημένης σχολής, διασκεδάζοντας τους φτωχούς.

Μα, αυτή δεν είναι λύση, είναι επιδείνωση του προβλήματος.

Ο σωστός σκοπός θα είναι να γίνει προσπάθεια να χτιστεί η κοινωνία πάνω σε μια τέτοια βάση που η φτώχεια να είναι αδύνατη.

Και οι αλτρουιστικές αξίες έχουν στην πραγματκότητα εμποδίσει την πραγματοποίηση αυτού του σκοπού. Όπως ακριβώς οι χειρότεροι ιδιοκτήτες σκλάβων ήταν εκείνοι που υπήρξαν καλοί με τους σκλάβους τους, εμποδίζοντας έτσι τη φρίκη του συστήματος να γίνει αντιληπτή από αυτούς ακριβώς που υπέφεραν.

Είναι ανήθικο να χρησιμοποιείται η ατομική ιδιοκτησία για να επουλωθoύν τα φοβερά κακά που αυτή δημιουργεί. Είναι και ανήθικο και άδικο.

Η ιδιοκτησία πολύ συχνά εξαχρειώνει τον ιδιοκτήτη. Για το καλό των πλουσίων πρέπει να τη ξεφορτωθούμε.

Συχνά ακούμε να μας λεν πως οι φτωχοί είναι ευγμώμονες για τη φιλανθρωπία που δέχονται. Μερικοί είναι, δε χωράει συζήτηση, όμως οι καλύτεροι ανάμεσά τους δεν είναι. Είναι αχάριστοι, δυσαρεστημένοι. Κι έχουν απόλυτο δίκιο να είναι. Νιώθουν πως η φιλανθρωπία είναι ένας γελοιωδώς λανθασμένος τρόπος μερικής αποκατάστασης, μια συναισθηματική δωρεά, ένα επίδομα ανεργίας που συνήθως οδηγεί σε μια αναιδέστατη προσπάθεια εκ μέρους του αισθηματία να επέμβει σαν τύραννος στις προσωπικές ζωές τους. Γιατί θα έπρεπε να είναι ευγνώμονες για τα ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι του πλούσιου;

Όσο για το ότι είναι δυσαρεστημένοι, ένας άνθρωπος που δεν θα ήταν δυσαρεστημένος να ζει σε τέτοιες τρώγλες, σε τέτοια μιζέρια, σε τέτοιο χαμηλό επίπεδο ζωής, θα ήταν ένα τέλειο κτήνος. 

Η ανυπακοή, στα μάτια όποιου έχει διαβάσει ιστορία, είναι η πρωπατορική αρετή του ανθρώπου. Από την ανυπακοή γεννήθηκε η πρόοδος, από την ανυπακοή και την επανάσταση. 

Ένας άνθρωπος δεν πρέπει να σπεύδει να ζήσει σαν κακοταϊσμένο ζώο. Πρέπει  να αρνείται να ζει έτσι.»

Ο φτωχός που είναι αγνώμον, σπάταλος, δυσαρεστημένος κι επαναστατημένος, είναι το πιθανότερο, μια αληθινή προσωπικότητα, και φέρνει πολλά μέσα του. Είναι πάντως ο ίδιος μια υγιής διαμαρτυρία. 

Όσο για τους ενάρετους φτωχούς, μπορεί, βέβαια, να τους λυπηθεί κανείς, είναι όμως αδύνατο να τους θαυμάσει. Έχουν υπογράψει κρυφή συνθήκη με τον εχθρό, και πούλησαν τα πρωτοτόκια τους για πολύ λιγότερο από ένα πινάκιο φακής. Πρέπει ακόμα να είναι απίθανα ηλίθιοι.

Μπορώ πολύ καλά να καταλάβω να δέχεται ένας άνθρωπος νόμους που να προστατεύουν την ατομικήιδιοκτησία, και τη συσσώρευσή της, ως το σημείο που αυτός ο ίδιος να μπορεί κάτω από αυτές τις συνθήκες να δημιουργήσει ακόμη κάποια μορφή όμορφης, πνευματικής ζωής.

Μου είναι όμως σχεδόν απίστευτο ένας άνθρωπος που η ζωή του έχει φθαρεί και ρημάξει από τέτοιους νόμους να συμφωνεί με τη συνέχισή τους.

Όμως η εξήγηση δεν είναι και τόσο δύσκολη. είναι απλούστατα απλή. Η μιζέρια και η φτώχεια είναι τόσο απόλυτα φθοροποιές, και παραλύουν τόσο τη φύση του ανθρώπου, ώστε καμιά τάξη να μην έχει πραγματική συνείδηση της ίδια της της δυστυχίας. Πρέπει να τους πούνε οι άλλοι και πολύ συχνά δεν τους πιστεύουν καθόλου.

Για τον άνθρωπο που σκέφτεται, το πιο τραγικό γεγονός στη Γαλλική Επανάσταση ότι η Μαρία Αντουανέτα σκοτώθηκε γιατί ητανε βασίλισσα, αλλά το ότι ένας απλός πεινασμένος χωριάτης έτρεξε πρόθυμα να πεθάνει για το αισχρό ιδεώδες του φεουδαρχισμού.

Μετά την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας κανείς δεν θα σπαταλάει τη ζωή του αποκτώντας πράγματα και τα σύμβολα αυτών των πραγμάτων. Αντί γι' αυτό θα ζει. Και το να ζεις είναι το πιο σπάνιο πράγμα στον κόσμο. Oι περισσότεροι άνθρωποι υπάρχουν, τίποτα περισσότερο.

Το μέλλον του κόσμου βασίζεται στη σκλαβιά της μηχανής. Δεν υπάρχει τίποτα το υποχρεωτικά ευχάριστο στη χειρωνακτική εργασία, που στο μεγαλύτερο μέρος της είναι απολύτως εξευτελιστική.

Ακούγονται σαν ουτοπία όλα αυτά;

Ένας χάρτης του κόσμου που δεν περιέχει την υοτοπία δεν αξίζει να τον κοιτάξεις καν, γιατί αφήνει έξω τη μόνη χώρα όπου η ανθρωπότυητα πάντα θα προσγειώνεται. 

Πρόοδος είναι η υλοποίηση της μιας μετά την άλλη ουτοπία. 

Η καινούρια Ατομικότητα, που στην υπηρεσία της, το θέλει δεν το θέλει, βρίσκεται ο Σοσιαλισμός, θα είναι τέλεια αρμονία.

Θα είναι αυτό που οι Έλληνες γύρεψαν να βρουν, αλλά δεν μπόρεσαν παρά στη Σκέψη, γιατί είχαν σκλάβους και τους τάιζαν. 

Θα είναι αυτό που γύρεψε η Αναγέννηση, αλλά δεν μπόρεσε να καταφέρει παρά στην Τέχνη, γιατί είχε σκλάβους και τους άφηνε να πεινούν.»