Χάρολντ Πίντερ: η γλώσσα χρησιμοποιείται για να καταστείλει τη σκέψη

Από την ομιλία του Χάρολντ Πίντερ

στην απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 2005.

«Η γλώσσα στην πολιτική, όπως χρησιμποποιείται από τους πολιτικούς, δεν υπάγεται σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες, καθώς η πλειοψηφία των πολιτικών, όπως όλοι είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, ενδιαφέρονται όχι για την αλήθεια αλλά για την εξουσία και τη διατήρησή της.

Για να διατηρηθεί η πολιτική στην εξουσία είναι αναγκαίο οι πολίτες να παραμείνουν στην αμάθεια, να αγνοούν την αλήθεια, ακόμα και την αλήθεια της δικής τους ζωής. Ως εκ τούτου, ό,τι μας περιβάλλει είναι ένα απέραντο υφαντό από ψέματα, από τα οποία τρεφόμαστε.»

"The hothouse"

«Η συμπεριφορά των Η.Π.Α. σε όλο τον κόσμο, αν και ως ενός σημείου προσεχτική εξαιτίας της παρουσίας τότε της Σοβιετικής Ένωσης, μας έκανε να καταλάβουμε ότι τελικά είχε λευκή επιταγή να κάνει ό,τι θέλει. Στην πραγματικότητα ποτέ δεν ήταν προσφιλής μέθοδος της Αμερικής η απευθείας εισβολή σε ένα ανεξάρτητο κράτος.




Προτιμούσε ό,τι περιγράφεται ως χαμηλής έντασης σύγκρουση. Αυτό σημαίνει ότι χιλάδες άνθρωποι πεθαίνουν, αλλά απιο αργά από ό,τι αν ρίξεις μια καλή βόμβα. Σημαίνει ότι πλήττεις την καρδιά της χώρας, ότι εγκαθιστάς έναν κακοήθη ίγκο και περιμένεις να κάνει μετάσταση. Όταν ο πληθυσμός έχει υποταχτεί ή βασανιστεί μέχρι θανάτου, ο στρατός και οι μεγάλες καπιταλιστικές εταιρείες κάθονται αναπαυτικά στην εξουσία, στήνεσαι μπροστά στην κάμερα και λες ότι η δημοκρατία νίκησε.»

"The collection"

«Η τραγωδία της Νικαράγουα ήταν μια περίπτωση υψίστης σημασίας.
Επέλεξα να την αναφέρω ως χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η Αμερική αντιλαμβάνεται το ρόλο της στον πλανήτη και τότε και τώρα.

Οι Η.Π.Α. υποστήριξαν για περισσότερα από 40 χρόνια την κτηνώδη δικτατορία του Σομόζα στη Νικαράγουα.



Ο λαός της, υπό τους Σαντινίστας, ανέτρεψε το καθεστώς το 1979, με μια λαϊκή επανάσταση που σου έκοβε την ανάσα. 

Οι Σαντινίστας δεν ήταν τέλειοι. (...) Προσπάθησαν όμως να εγκαθιδρύσουν μια σταθερή, έντιμη, πλουραλιστική κοινωνία.
Η θανατική ποινή καταργήθηκε. Εκατοντάδες χιλιάδες εξαθλιωμένοι χωρικοί γλίτωσαν από το θάνατο. Dόθηκαν εκτάσεις σε περισσότερες από 10.000 οικογένειες. Χτίστηκαν 2.000 σχολεία. Μια αξιοσημείωτη εκστρατεία κατά του αναλφαβητισμού περιόρισε το ποσοστό των αναλφάβητων στη χώρα σε λιγότερο από το ένα έβδομο. Υιοθετήθκε η δωρεάν παιδεία και η δωρεάν ιατρική περίλθαψη. Η παιδική θνησιμότητα μειώθηκε κατά το ένα τρίτο. Η πολυομοελίτιδα εξαφανίστηκε. 

Οι Η.Π.Α. αποδοκίμασαν αυτά τα επιτεύγματα ως απόρροια της μαρξιστικής/λενινιστικής προσπάθειας χειραγώγησης της κοινωνίας.
(...)

Εάν επέτρεπαν στη Νικαράγουα να αποκτήσει βασικούς κανόνες κοινωνικής και οικονομικηής δικαιοσύνης, εάν της επέτρεπαν να ανεβάσει το επίπεδο της ιατρικής περίθαλψης και της παιδείας και να ανακτήσει την κοινωνική της ενότητα και την εθνική υπερηφάνεια, τότε και οι γειτονικές χώρες θα έθεταν τα ίδια ερωτήματα και θα είχαν ανάλογες απαιτήσεις.
(...)

Ο πρόεδρος Ρήγκαν συχνά περιέγραφε τη Νικαράγουα ως ένα απολυταρχικό μπουντρούμι. Τα Μ.Μ.Ε. και φυσικά η βρετανική κυβέρνηση αξιολογούσαν το σχολιασμό αυτό ως ακριβή και δίκαιο.
(...)

Οι Η.Π.Α. κατάφεραν τελικώς να ανατρέψουν την κυβέρνηση των Σαντινίστας. Χρειάστηκε να περάσουν μερικά χρόνια και να καμφθεί η αξιοσημείωτη αντίσταση. Τα αδυσώπητα οικονομικά βασανιστήρια και οι 30.000 νεκροί έκαμψαν το ηθικό του λαού της Νικαράγουα. Είχε εξαντληθεί και εξαθλιωθεί.
Αμέσως μετά, τα καζίνα επέστρεψαν στη χώρα. Η δωρεάν υγεία και παιδεία καταργήθηκαν. Οι μεγάλες εταιρείς επέστρεψαν, "εκδικητικές". Η "Δημοκρατία" είχε θριαμβεύσει.

Αυτή η πολιτική σε καμία περίπτωση δεν περιορίστηκε στην κεντρική Αμερική. Ενορχηστρώθηκε σε όλον τον πλανήτη. Ήταν χωρίς τέλος και σα να μη συνέβει ποτέ.»

"The basement"

«Λέω ότι η Αμερική αναμφίβολα συνεχίζει να είναι το μεγαλύτερο σόου στον πλανήτη.  Μπορεί να είναι κτηνώδης, αδιάφορη, περιφρονητική και ανηλεής, αλλά είναι επίσης πολύ έξυπνη.
Σαν καλός έμπορος ενδιαφέρεται για το δικό της συμφέρον και το πιο ευπώλητο αγαθό της είναι ο αυτοθαυμασμός της.
Είναι νικήτρια. 

Ακούστε όλους τους Αμερικανούς προέδρους στην τηλεόραση να λένε τις λέξεις ο αμερικανικός λαός, όπως π.χ. στη φράση "Λέω στον αμερικανικό λαό πως ήρθε ή ώρα να προσευχηθούμε και να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα του αμερικανικού λαού, γι΄αυτό ζητώ από τον αμερικανικό λαό να εμπιστευτεί τον πρόεδρό του και τις πράξεις που αυτός πρόκειται να αναλάβει για λογαριασμό του αμερικανικού λαού".
Είναι ένα ευφυές στρατήγημα. Η γλώσσα χρησιμοποιείται για να καταστείλει τη σκέψη. Οι λέξεις ο αμερικανικός λαός δημιουργούν ένα βολικό μαξιλάρι που καθησυχάζει τις μάζες.  Δεν χρειάζεται να σκέφτεται κανείς. Απλώς να βυθίζεται στο μαξιλάρι του. Μπορεί το μαξιλάρι να πνίγει τη νοημοσύνη ή την κριτική σκέψη, αλλά είναι και εξαιρετικά άνετο. Αυτό δεν ισχύει βεβαίως και για τα 40 εκ. Αμερικανών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ούτε για τα 2 εκ. αντρών και γυναικών που κρατούνται στα αχανή σκούλακ των αμερικάνικων φυλακών.

Οι Η.Π.Α. δεν ενδιαφέρονται πλέον για συγκρούσεις χαμηλής έντασης. Δεν βρίσκουν κανέναν λόγο γιατί να είναι επιφυλακτικές ή ακόμα και να δρουν παρασκηνιακά. Ανοίγουν τα χαρτιά τους στο τραπέζι, χωρίς να φοβούνται ή να έχουν διάθεση να κάνουν παραχωρήσεις. Δεν τους καίγεται καρφί για τον Ο.Η.Ε., το διεθνές δίκαιο ή την κριτική των διαφωνούντων, την οποία αντιμετωπίζουν ως ασήμαντη. Έχουν δεμένο στο λουρί τους το κλαψιάρικο μικρό αρνάκι τους, την αξιολύπητη και νωθρή Μεγάλη Βρετανία.
Τι απέγινε η ηθική μας ευαισθησία; Είχαμε ποτέ κάτι τέτοιο; Τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις; Μήπως αναφέρονται σε μια έννοια που σπάνια χρησιμοποιείται σήμερα, τη συνείδηση; Τη συνείδηση που δεν έχει να κάνει μόνο με τις δικές μας πράξεις, αλλά και με την συνυπευθυνότητά μας για τις πράξεις των άλλων; Είναι όλα αυτά νεκρά;

"Old times"

Κοιτάξτε το Γκουαντανάμο Μπέι. Εκατοντάδες άνθρωποι κρατούνται εκεί για περισσότερα από τρία χρόνια, χωρίς καν να τους έχει απαγγελθεί κατηγορία, χωρίς να έχουν νομική εκπροσώπηση, χωρίς να έχουν περάσει από δίκη, ουσιαστικά κρατούνται για πάντα.
Αυτή η απόλυτα παράνομη κατάσταση συνεχίζεται κατά παράβαση της Συνθήκης της Γενεύης.



Και η λεγόνη διεθνής κοινότητα όχι μόνο ανέχεται αλλά ούτε και ασχολείται. Αυτό το έγκλημα διαπράττεται από μια χώρα που αυτοανακηρύσσεται ηγέτης του ελέυθερου κόσμου.
Σκεφτόμαστε τους έγκλειστους του Γκουαντάναμο Μπέι; Τι λένε γι' αυτούς τα Μ.Μ.Ε.; Οι κρατούμενοι του Γκουαντανάμο εμφανίζονται περιστασιακά σε ένα μονόστηλο στη σελίδα 6. Έχουν αποστελεί στη χώρα του πουθενά και μάλλον δεν θα επιστρέψουν ποτέ.
Φέραμε τα βασανιστήρια, τις έξυπνες βόμβες, το απεμπλουτισμένο ουράνιο, τις αμέτρητες τυφλές δολοφονίες, την εξαθλίωση και το θάνατο στον ιρακινό λαό καια είπαμε πως φέραμε ελευθερία και δημοκρατία στη Μέση Ανατολή.
Πόσους ανθρώπους πρέπει να σκοτώσετε  προκειμένου να χαρακτηριστείτε κατά συρροήν δολοφόνοι και εγκληματίες πολέμου;
(...)
Τουλάχιστον 100.000 Ιρακινοί σκοτώθηκαν από αμερικάνικες βόμβες και πυραύλους προτού να ξεκινήσει η εισβολή στο Ιράκ. αυτοί οι άνθρωποι δεν υπήρξαν. Ούτε ο θάνατός τους υπήρξε. Κενό. Δεν καταγράφτηκαν καν ως νεκροί.
(...)
Οι 12.000 νεκροί Αμερικανοί είναι μια ντροπή. Μεταφέρονται νύχτα στους τάφους τους. Οι κηδείες γίνονται διακριτικά, σε κάποιο απομονωμένο μέρος. Οι ακρωτηριασμένοι σαπίζουν στα κρεβάτια τους, μερικοί για το υπόλοιπο της ζωής τους. Οι νεκροί και οι ακρωτηριασμένοι σαπίζουν σε διαφορετικά είδη τάφων.


Να κι ένα απόσπασμα ενός ποιήματος του Πάμπλο Νερούδα, με τίτλο "Εξηγώ μερικά πράγματα":

"... Και ένα πρωί όλα αυτά καίγονταν
κι ένα πρωί οι φωτιές βγαίναν από τη γη κατατρώγοντας όντα,
κι από τότε φωτιά,
και μπαρούτι από τότε,
κια από τότε αίμα.
Κακοόργοι με αεροπλάνα και Μαυριτάνους,
κακούργοι με δαχτυλίδια και δουκέσσες,
κακούργοι που τους ευλογούν μαύροι καλόγεροι
έρχονταν από τον ουρανό να σκοτώσουν παιδάκι,
και μες στους δρόμους το παιδικό αίμα έτρεχε,
έτσια απλά, σαν αίμα παιδικό.
τσακάλια που και το τσακάλι αποκρούει,
πέτρες που το ξεράγκαθο θα δάγκανε φτύνοντας,
οχιές που και οχιές θα μισούσαν!
Είδα μπροστά σας το αίμα της Ισπανίας να ορθώνεται
για να σας πνίξει σε ένα μόνο κύμα περηφάνιας και μαχαιριών!
Στρατηγοί προδότες:
κοιτάτε το νεκρό μου σπίτι,
κοιτάτε τη ρημαγμένη Ισπανία.
Όμως από κάθε νεκρί σπίτι βγαίνει
πυρωμένο μέταλλο αντί λουλούδια,
όμως από κάθε λάκκο της Ισπανίας βγαίνει η Ισπανία,
κι από κάθε νεκρό παιδί βγαίνει ένα ντουφέκι με μάτια,
κι από κάθε έγκλημα γεννιούνται σφαίρες που κάποια μέρα θα σας βρουν ίσια στην καρδιά.
Θα ρωτήσετε:
γιατί η ποίησή του δεν μας λιλάει για το όνειρο, για τα φύλλα, για τα μεγάλα ηφαίστεια της γενέθλιας γης του;
Ελάτε να δείτε το αίμα στους δρόμους,
ελάτε να δείτε το αίμα στους δρόμους!"

Να ξεκαθαρίσω εδώ ότι αναφέροντας το ποίημα του Νερούδα δεν θέλω σε καμία περίπτωση να συγκρίνω τη δημοκρατική Ισπανία με το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν. Αναφέρομαι στο Νερούδα γιατί πουθενά στη σύγχρονη ποίηση δεν έχω διαβάσει τόσο συγλονιστική και αληθινή περιγραφή του βομβαρδισμού αμάχων.»

 

«Πιστεύω ότι παρά τα τεράστια, υπαρκτά εμπόδια, υψίστης σημασίας υποχρέωση που μας αφορά όλους, εμάς τους πολίτες, είναι να έχουμε ατρόμητη, απαρέγκλιτη, άγρια πνευματική αποφασιστικότητα για να ορίσουμε την πραγματική αλήθεια της ζωής μας και της κοινωνίας μας.

Είναι επιτακτική ανάγκη.

Εάν μια τέτοια στάση δεν ενσωματωθεί στο πολιτικό μας όραμα δεν έχουμε καμία ελπίδα να αποκαταστήσουμε ό,τι σχεδόν έχουμε χάσει: την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.»

διαβάστε:

Χάρολντ Πίντερ: ο συγγραφέας δεν βρίσκει καταφύγιο (ομιλία 2005)

Χάρολντ Πίντερ: τιμή στη μνήμη και τον αγώνα του 
Χάρολντ Πίντερ - ιστοσελίδα