Ο κροκόδειλος

«Το διήγημα  "Ο κροκόδειλος" γράφτηκε το 1865 και είναι ένα από τα ελάχιστα σατιρικά έργα του Ντοστογιέφσκι.
Η πρόθεση του συγγραφέα ήταν να γράψει μια "φανταστική σάτιρα", που να προσομοιάζει στη "Μύτη" του Νικολάι Γκόγκολ, που ήταν ήδη γνωστή στο ρωσικό αναγνωστικό κοινό.




Μέσα από τις γραμμές του διαφαίνονται και οι διαμάχες που είχε ο συγγραφέας με άλλους διανοούμενους της εποχής του, τόσο από τον αστικό "φιλοευρωπαϊκό" πολιτικό χώρο, όσο και από το χώρο των ιδεών του σοσιαλισμού.
Ωστόσο, αυτό που διακρίνει κανείς μέσα από τις γραμμές του "Κροκόδειλου", είναι το γεγονός, ότι ο Ντοστογιέφσκι καταγγελλει τους θιασώτες του καπιταλισμού και της δυτικοευρωπαϊκής αστικής δημοκρατίας και, μάλιστα, με μια σάτιρα λεπτή μεν, πλην διαπεραστική.
Πολλές από τις αναφορές που γίνονται στις γραμμές του διηγήματος σε πολιτικά και οικονομικά γεγονότα, αλλά και σε θέσεις και απόψεις της εποχής, βρίσκουν εκπληκτικές αναλογίες στη σημερινή οικονομική συγκυρία και. όσοι το διαβάσουν, ίσως και να πιστέψουν ότι το έργο γράφτηκε πριν από μερικές μέρεςμ και όχι πριν από σχεδόν ενάμιση αιώνα.

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι

Η ιστορία που περιγράφει ο Ντοστογιέφσκι στο "Κροκόδειλο" αγγίζει τα όρια του παραλόγου, κατι που επιτείνει το στυλ αφήγησης του συγγραφέα, που περιγράφει τα πάντα ωσάν να επρόκειτο για τα πιο φυσιολογικά πράγματα στον κόσμο!
Όπως αναφέρεται και στην επικεφαλίδα του έργου, πρόκειται για την "αληθινή διήγηση περί του πώς ένας κύριος, γνωστής ηλικίας και γνωστής εξωτερικής εμφάνισης καταβροχθίστηκε ζωντανός από κροκόδειλο ευρισκόμενο εντός στοάς, ολόκληρος και χωρίς υπολείμματα, και τι επακόλουθα υπήρξαν εξ αυτού".
Τα όσα εκτυλίσσονται μετά από αυτό το γεγονός, αλλά κυρίως οι παράλογες αντιδράσεις των ηρώων του διηγήματος, περιγράφονται από το Ντοστογιέφσκι σαν να ΄ταν απολύτως φυσιολογικές!
Επιπλέον, ο Τύπος της εποχής παρουσιάζει τα "πραγματικά γεγονότα" με τρόπο εντελώς διαστρεβλωμένο!
Μοναδικός "συνδετικός κρίκος" με τη κοινή λογική είναι ο Σεμιόν Σεμιόνιτς, εικονικός "αφηγητής" της ιστορίας και, μάλλον, προσωποποίηση του συγγραφέα.

Το διήγημα αφήνει, στο τέλος, τη φαντασία του αναγνώστη ελεύθερη, αφού ουσιαστικά η αφήγηση αφήνει αναπάντητο το βασικό ερώτημα: απελευθερώθηκε τελικά ο Ιβάν Ματβιέτς (βασικός ήρωας του διηγήματος) από τα σωθικά του κροκόδειλου ή όχι; Μαζί με αυτό, όμως, ο Ντοστογιέφσκι καταφέρνει από τη μια να ψυχαγωγήσει τον αναγνώστη, από την άλλη όμως να τον προβληματίσει, σε σχέση με την εξέλιξη της της κοινωνίας και των ηθών των ανθρώπων που την αποτελούν. Κάτι, βέβαια, που κάνει σε όλα του τα έργα, ανεξαρτήτως του μεγέθους τους.»

"Στην κοιλιά του κροκόδειλου"
του Βασίλη Μακρίδη, δημοσιογράφου και μεταφραστή
(τα υπογραμμισμένα είναι επιλογές του ΘΕΑΤΡΟΥ)

"Ο κροκόδειλος" στο Από Μηχανής Θέατρο

Από 1 Νοέμβρη 2013 το διήγημα του Ντοστογιέφσι "Ο κροκόδειλος" παρουσιάζεται διασκευασμένο για το θέατρο στο Από Μηχανής Θέατρο:

«Οι πολιτικές και οικονομικές αναγωγές στις σημερινές συνθήκες, που γίνονται αναπόφευκτα από το σύγχρονο αναγνώστη με τις ανάλογες αναφορές στο διήγημα, φέρνουν το 1865 πολύ κοντά στο 2013 ή αποδεικνύουν για άλλη μια φορά ότι το τέλμα που ζούμε τώρα δεν είναι κάτι που προέκυψε ξαφνικά  και με δική μας τάχα ευθύνη, αλλά κάτι που ανήκει στη σπείρα της ιστορίας  που καθώς ξετυλίγεται  κάνει "αναγκαίους" και προσχεδιασμένους κύκλους.» *

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ.

διαβάστε:

Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι, αστειεύεστε;

Στην κοιλιά του κροκόδειλου

Ο κροκόδειλος του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι - παράσταση